Iliotibiale band syndroom

Patiëntenhistorie
Iliotibiaal band syndroom (ITBS) is een veelvoorkomende overbelastingsblessure die pijn aan de buitenzijde van de knie veroorzaakt. Het wordt veroorzaakt door irritatie en ontsteking van de iliotibiale band (IT-band), een dikke vezelachtige peesstructuur die van de heup naar de buitenkant van het scheenbeen loopt. De IT-band fungeert als een stabilisator van de knie, vooral tijdens activiteiten zoals hardlopen, fietsen, en traplopen. De theorie is dat de IT-band over de laterale condyl van het dijbeen tijdens het buigen en strekken van de knie, wat leidt tot ontsteking en pijn.

Patiënten met ITBS presenteren zich vaak met de volgende symptomen:
– Pijn aan de buitenzijde van de knie: De pijn is meestal gelokaliseerd net boven het kniegewricht aan de buitenzijde van de knie, waar de IT-band wrijving ondervindt bij de laterale femurcondyl. De pijn begint vaak geleidelijk en wordt erger tijdens activiteiten zoals hardlopen, fietsen, traplopen of wandelen, vooral bij langere afstanden.
– Verergering van pijn bij inspanning: Activiteiten zoals rennen (vooral bergafwaarts), langdurig zitten, of traplopen kunnen de pijn verergeren. De pijn begint vaak tijdens of na fysieke inspanning en neemt toe naarmate de activiteit langer duurt.
-Klikken of knarsen: Sommige patiënten voelen of horen een knappend of schurend geluid bij het bewegen van de knie, veroorzaakt door de IT-band die over het bot wrijft.
-Stijfheid: De knie kan stijf aanvoelen, vooral na langdurig zitten of na intensieve fysieke inspanning.
-Gevoeligheid: Het gebied rond de laterale knie kan gevoelig zijn bij palpatie, en druk op de IT-band kan de pijn verergeren.

Risicoprofiel
Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van iliotibiaal band syndroom verhogen:

-Hardlopen: ITBS komt vaak voor bij hardlopers, vooral bij degenen die langere afstanden lopen, bergafwaarts rennen of abrupt de trainingsintensiteit verhogen. Onregelmatig terrein kan de kans op ITBS vergroten.
-Fietsen: Fietsers, vooral degenen met een slechte fietshouding of verkeerde fietsafstelling, lopen een verhoogd risico, omdat de IT-band tijdens het trappen herhaaldelijk wordt belast.

Anatomische afwijkingen:
-Platvoeten: Overpronatie (het naar binnen rollen van de voeten tijdens het lopen) kan leiden tot extra spanning op de IT-band.
-Beenlengteverschil: Mensen met beenlengteverschillen hebben een onevenwichtige belasting van de knieën, wat kan leiden tot ITBS.
-X-benen (genu valgum): Deze afwijking leidt tot verhoogde laterale spanning op de knie en verhoogt het risico op ITBS.
-Verhoogde trainingsintensiteit: Het plotseling verhogen van de trainingsduur, -intensiteit of -frequentie kan leiden tot overbelasting van de IT-band.
-Slechte spierbalans: Zwakte van de heupspieren, quadriceps of hamstrings kan de stabiliteit van de knie verminderen en de IT-band extra belasten.

Diagnose
De diagnose van ITBS wordt meestal gesteld op basis van een combinatie van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en soms beeldvormende technieken om andere oorzaken van laterale kniepijn uit te sluiten.

-Medische geschiedenis: De arts zal vragen naar de aard van de pijn, de relatie met fysieke activiteit (zoals hardlopen of fietsen), eerdere knieproblemen, en of er sprake is van een recente toename in trainingsintensiteit.

Lichamelijk Onderzoek:
-Palpatie: De arts zal de buiten zijde van de knie palperen om te controleren op pijn en gevoeligheid. Patiënten ervaren vaak pijn bij palpatie van de IT-band boven de laterale femurcondyl.
-Ober’s test: Deze test wordt uitgevoerd om de flexibiliteit van de IT-band te beoordelen. Een beperkte mobiliteit tijdens de test kan wijzen op ITBS.
-Noble’s test: De arts oefent druk uit op de IT-band net boven de laterale femurcondyl terwijl de knie langzaam wordt gebogen en gestrekt. Als dit pijn veroorzaakt bij ongeveer 30 graden kniebuiging, is dat een teken van ITBS.

Beeldvorming:
-Echografie of MRI: Hoewel deze onderzoeken niet altijd nodig zijn voor de diagnose van ITBS, kunnen ze worden gebruikt om andere oorzaken van laterale kniepijn uit te sluiten, zoals meniscusletsels of ligamentaire letsels. Een MRI kan ook verdikking of ontsteking van de IT-band en omliggende weefsels aantonen.

Behandeling
De behandeling van ITBS is meestal conservatief en gericht op het verminderen van de ontsteking, het verlichten van pijn en het corrigeren van onderliggende biomechanische problemen.

Conservatieve Behandeling
-Rust en aanpassing van activiteiten: Het vermijden of verminderen van activiteiten die de IT-band belasten, zoals hardlopen of fietsen, is essentieel voor het herstel. Rust kan helpen om de ontsteking te verminderen.
-IJs: Toepassing van ijs op de pijnlijke en gezwollen plek kan helpen om zwelling en pijn te verminderen. Dit moet meerdere keren per dag gedurende 15-20 minuten worden gedaan, vooral na fysieke activiteit.

Fysiotherapie:
-Rekoefeningen: Het rekken van de IT-band, quadriceps, hamstrings en gluteale spieren kan helpen om de spanning op de IT-band te verminderen.
-Krachtoefeningen: Oefeningen gericht op het versterken van de heup- en bilspieren, evenals de quadriceps en hamstrings, kunnen helpen om de stabiliteit van de knie te verbeteren.
-Foam rolling: Zelfmassage met een foam roller van de bil, quadriceps en hamstrings kan helpen om de spanning in de IT-band te verminderen.
-Pijnbestrijding: pijnstillers zoals NSAID’s (bijv. ibuprofen) kunnen worden gebruikt om pijn en ontsteking te verminderen.
-Correctie van biomechanische problemen: Het dragen van corrigerende inlegzolen of steunzolen om de voetstand te verbeteren, kan helpen om de belasting van de IT-band te verminderen. Voor fietsers kan het afstellen van de fiets (zoals de hoogte van het zadel) helpen om ITBS te voorkomen.

Specialistische Behandelingen
Als conservatieve behandelingen niet effectief zijn, kunnen de volgende specialistische behandelingen worden overwogen:

-Corticosteroïde-injecties: Injecties met corticosteroïden in de ontstoken IT-band kunnen helpen om de ontsteking en pijn snel te verminderen, hoewel dit meestal een tijdelijke oplossing is.
-Shockwave-therapie: Extracorporale shockwave-therapie kan helpen om de genezing van chronische tendinopathieën te bevorderen door de doorbloeding te verhogen en de genezing te stimuleren.
-Chirurgie: In zeer zeldzame gevallen, wanneer alle andere behandelingen falen, kan een chirurgische ingreep worden overwogen om de IT-band los te maken of een deel ervan te verwijderen om de wrijving te verminderen. Dit wordt echter alleen gedaan bij ernstige en aanhoudende gevallen.

Preventie
Preventie van ITBS richt zich op het verminderen van de belasting van de IT-band en het verbeteren van de algehele biomechanica van het been.

-Geleidelijke opbouw van activiteiten: Verhoog de trainingsintensiteit en -duur geleidelijk om overbelasting van de IT-band te voorkomen. Vermijd abrupte veranderingen in trainingsschema’s.
-Spierversterking en balans: Regelmatige oefeningen om de heup-, bil- en beenspieren te versterken, kunnen helpen om de knie te stabiliseren en de belasting van de IT-band te verminderen.
-Rekoefeningen: Zorg voor een goede flexibiliteit van de IT-band en omliggende spieren door regelmatig te rekken. Dit kan helpen om spanning op de IT-band te verminderen.
-Gebruik van goed schoeisel: Draag schoenen met goede demping en ondersteuning, vooral tijdens sporten zoals hardlopen, om de impact op de knieën te verminderen.
-Foam rolling: Regelmatige zelfmassage met een foam roller kan helpen om spanning in de IT-band te verminderen en overbelasting te voorkomen.
-Correctie van biomechanische afwijkingen: Het gebruik van steunzolen of corrigerende inlegzolen bij overpronatie of beenlengteverschillen kan helpen om de belasting van de IT-band te verminderen en ITBS te voorkomen.

Conclusie
Iliotibiaal band syndroom (ITBS) is een veelvoorkomende overbelastingsblessure die pijn aan de buitenzijde van de knie veroorzaakt. De diagnose wordt gesteld op basis van de medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en soms beeldvorming. Behandeling is meestal conservatief en omvat rust, fysiotherapie, rekoefeningen en pijnbestrijding, met mogelijke geavanceerde behandelingen voor chronische gevallen. Preventieve maatregelen zoals spierversterking, rekoefeningen, het dragen van goed schoeisel en het corrigeren van biomechanische afwijkingen kunnen helpen om het risico op ITBS te verminderen en terugkerende episodes te voorkomen.

Bron: Knee Pain and Mobility Impairments: Meniscal and Articular Cartilage Lesions, JOSPT 2010