Versnelt neuromusculaire elektrostimulatieapparaten het herstel en vermindert spierpijn?

Elektrische stimulatieapparaten (ESD)

Elektrische stimulatieapparaten (ESD’s) worden al decennia gebruikt in fysiotherapiepraktijken en ziekenhuizen. Ze worden voornamelijk ingezet om chronische pijn te verminderen en spierkracht te trainen, en fysiotherapeuten vertrouwen er al jaren op.

De effectiviteit van ESD’s is uitgebreid onderzocht. Hoewel is aangetoond dat ze effectief zijn in het verlichten van chronische pijn, is het effect niet langdurig. Hierdoor moesten patiënten vaak naar de fysiotherapeut terugkeren.

Met de introductie van draagbare apparaten hebben veel patiënten met chronische pijn een ESD aangeschaft voor thuisgebruik. Hierdoor verdwenen ESD’s voor pijnverlichting (vooral TENS-apparaten) geleidelijk uit de praktijk.

ESD’s voor spierversterking worden daarentegen nog steeds gebruikt in praktijken en ziekenhuizen, vooral bij patiënten die niet in staat zijn om zelfstandig te trainen.

Maar ESD’s hebben de afgelopen jaren een terugkeer gemaakt en worden nu op de markt gebracht om herstel na training te bevorderen en spierpijn (DOMS) te verminderen.

Dit gaf mij de aanleiding om de volgende vraag te onderzoeken:

Zullen neuromusculaire elektrische stimulatieapparaten het herstel versnellen en spierpijn (DOMS) verminderen?

Eerst moet ik een onderscheid maken tussen de verschillende ESD’s, omdat er veel verschillende apparaten bestaan die op elkaar lijken, maar niet exact hetzelfde zijn. Dit maakte het behoorlijk lastig om voldoende en kwalitatief goed onderzoek te vinden.

Verschil tussen verschillende elektrische stimulatieapparaten

Er zijn twee hoofdcategorieën:

1️⃣ Apparaten die de spieren stimuleren
2️⃣ Apparaten die de zenuwen stimuleren

Apparaten die de spieren stimuleren:

Neuromusculaire elektrische stimulatie (NMES)
Elektrische spierstimulatie (EMS)
High-volt pulsed electrical current (HVPC)

Ik houd het eenvoudig en gebruik de term EMS voor deze categorie. EMS-apparaten werken met elektrodenpads die op de huid worden geplaatst om elektrische impulsen naar de spieren te sturen. Deze impulsen bootsen de actiepotentialen van zenuwen na, waardoor de spier uit zichzelf samentrekt—het is als trainen zonder daadwerkelijk te bewegen.

EMS als hersteltool

Het idee achter EMS als herstelmethode is dat spiercontracties de bloed terugvoer bevorderen. Wanneer een spier samentrekt, wordt het bloed eruit geduwd. Zodra de spier ontspant, vult deze zich opnieuw met bloed. Hierdoor worden metabole afvalstoffen, zoals melkzuur, sneller afgevoerd.

Heb je je ooit afgevraagd waarom statische contracties (zoals een wall-sit of het dragen van zware boodschappen) dat branderige gevoel veroorzaken? Dit komt omdat de spier niet kan ontspannen, waardoor het melkzuur niet wordt afgevoerd.

Apparaten die de zenuwen stimuleren

Deze apparaten vallen onder:

Transcutane elektrische zenuwstimulatie (TENS)
Microcurrent elektrische neuromusculaire stimulatie (MENS) of Microcurrent (MC)
Interferentiestimulatie (IT)

Ik gebruik de verzamelnaam Elektrische zenuwstimulatie (ENS) voor deze categorie. ENS-apparaten gebruiken net als EMS elektrodenpads op de huid, maar zijn ontworpen om de zenuwen te prikkelen in plaats van de spieren.

Het verschil met EMS zit in de sterkte en frequentie van de elektrische stroom:

ENS gebruikt een veel lagere stroomsterkte en een hogere frequentie.
Hierdoor krijgen de zenuwen veel impulsen, zonder dat de spieren samentrekken.
Dit overspoelt de zenuwen met signalen, waardoor het pijnsignaal wordt overruled in het centrale zenuwstelsel en de pijnervaring tijdelijk wordt geblokkeerd.

Daarom worden ENS-apparaten vaak gebruikt bij patiënten met chronische pijn, hoewel het effect slechts tijdelijk is.

TENS, MC en IT zijn vergelijkbaar maar niet identiek. Zo gebruikt IT een hogere frequentie dan TENS, waardoor het dieper in het lichaam kan doordringen.

Moderne apparaten: combinatie van EMS en ENS

Tegenwoordig combineren de meeste apparaten beide categorieën en kunnen ze zowel spieren als zenuwen stimuleren. Het programma dat je kiest bepaalt de juiste stroomsterkte en frequentie voor het gewenste effect.

Het effect op spierpijn (DOMS)

Hoewel TENS, IT en MC effectief blijken te zijn in het verminderen van chronische pijn, is er weinig onderzoek dat ondersteunt dat ze DOMS (vertraagde spierpijn) verminderen.

Uit sommige studies blijkt dat zenuwstimulerende apparaten effectief waren in het verminderen van DOMS [4,12,13,15], maar andere studies konden geen effect aantonen [5,6,7,8,9,10,16].

Daarnaast toonde de studie van Feyisetan [4] aan dat TENS na een workout DOMS verminderde, maar niet zo effectief was als statisch rekken (lees meer over statisch rekken HIER).

De effectiviteit van EMS-apparaten is nog niet grondig onderzocht. Ik vond slechts twee studies, en beide toonden geen verbetering van DOMS [1,14].

De volgende studies konden de effectiviteit niet aantonen: 5,6,7,8,9,10,16.

Melkzuur in het bloed

Zoals eerder gezegd, is het hoofddoel van EMS voor herstel het bevorderen van bloed terugvoer en daarmee het verminderen van melkzuur.

Tijdens een (anaërobe) duurtraining produceert het lichaam energie zonder zuurstof, wat leidt tot de vorming van melkzuur als bijproduct. Dit melkzuur wordt vervolgens afgevoerd en elders afgebroken. Echter, bij zware inspanning overschrijdt de ophoping van melkzuur de snelheid waarmee het kan worden afgevoerd, waardoor het zich opstapelt in de spieren—dit veroorzaakt het branderige gevoel.

Bevordert EMS de afvoer van melkzuur?

✅ Ja [2,3,11], maar het is minder effectief dan actief herstel (zoals rustig fietsen of joggen) [3] of massage [11].

Kracht

Range of motion (ROM)

Op de dagen na een zware training kunnen de spieren niet op volle kracht werken, wat resulteert in krachtverlies. Dit komt door spierschade—wanneer deze schade wordt hersteld, wordt de kracht ook hersteld.

Daarom wordt krachtmeting vaak gebruikt als een manier om herstel te beoordelen. Zolang er een krachttekort is, zijn de spieren nog niet volledig hersteld.

Helaas hebben ESD’s geen invloed op het krachtherstel na een zware training [1,9,10,16].

Stijfheid is ook een van de gevolgen van een zware training en wordt vaak aangeduid als Range of Motion (ROM). Dit wordt in graden gemeten, waarbij onderzoekers berekenen hoeveel bewegingsvrijheid er is in een bepaalde richting (bijvoorbeeld heupflexie of elleboogextensie).

Helaas verbeteren TENS, MC, IT, EMS of HVPC de ROM niet [1,6,9,14].

Conclusie

Elektrische spierstimulatie (EMS) en elektrische zenuwstimulatie (ENS) blijken effectief te zijn in het verminderen van chronische pijn en het opbouwen van spierkracht tijdens revalidatie.

Maar als je je herstel na training wilt verbeteren, zullen EMS- of ENS-apparaten niet erg effectief zijn.

✅ EMS-apparaten kunnen de afvoer van melkzuur verbeteren, maar ze zijn minder effectief dan actief herstel of een massage.

✅ ENS-apparaten kunnen mogelijk spierpijn verminderen door het zenuwstelsel te misleiden, maar het bewijs is zwak. Er zijn meer studies die dit tegenspreken dan studies die het bevestigen.

🔍 Meer weten over herstelmethoden? Klik HIER om te ontdekken wat echt werkt!

Referenties: