Achterste kruisband letsel

Patiëntenhistorie
Een achterste kruisband (AKB) letsel betreft de schade aan de achterste kruisband, een belangrijk ligament in de knie dat voorkomt dat het scheenbeen (tibia) te ver naar achteren verschuift ten opzichte van het dijbeen (femur). Hoewel AKB-letsel minder vaak voorkomt dan voorste kruisband (VKB) letsel, kan het ernstige gevolgen hebben voor de stabiliteit van de knie. AKB-letsel ontstaat meestal door een directe impact op de voorkant van het scheenbeen, zoals bij een auto-ongeluk (knie tegen het dashboard) of bij sporten door een val op een gebogen knie.

Patiënten met AKB-letsel presenteren zich vaak met de volgende symptomen:
-Pijn aan de achterzijde van de knie: De pijn is meestal minder acuut dan bij VKB-letsel, maar wordt gevoeld aan de achterkant van de knie, vooral bij lopen of traplopen.
-Zwelling: Er kan zwelling optreden, hoewel deze vaak milder is dan bij VKB-letsel. Zwelling ontwikkelt zich meestal langzaam na het letsel.
-Instabiliteit: Patiënten kunnen een gevoel van instabiliteit ervaren, vooral bij het lopen of het dragen van gewicht op het aangedane been. Dit gevoel van instabiliteit is echter minder uitgesproken dan bij een VKB-letsel.
-Beperkte bewegingsvrijheid: De knie kan stijf aanvoelen, en patiënten kunnen moeite hebben met het volledig buigen of strekken van de knie.
-Moeite met traplopen: Door de verminderde stabiliteit kunnen patiënten problemen ondervinden bij het traplopen, vooral bij het afdalen van trappen.

Risicoprofiel
Verschillende factoren kunnen het risico op een AKB-letsel verhogen:

-Trauma en ongevallen: De meest voorkomende oorzaak van AKB-letsel is een direct trauma aan de voorkant van de knie, zoals bij een auto-ongeluk wanneer de knie tegen het dashboard slaat (zogenaamde “dashboard injury”) of bij een val op een gebogen knie tijdens sporten zoals voetbal, skiën of rugby.
-Contactsporten: Sporten met een hoog risico op botsingen en zware impact, zoals voetbal, rugby, en basketbal, verhogen het risico op AKB-letsel door directe klappen op de knie.
-Sporten met snelle richtingsveranderingen: Sporten waarbij snelle veranderingen in richting of plotselinge bewegingen vereist zijn, zoals basketbal en handbal, kunnen het risico op AKB-letsel vergroten, vooral wanneer deze gepaard gaan met valpartijen.
-Slechte spierbalans of verminderde kniecontrole: Een zwakke achterste keten (hamstrings, bilspieren) of slechte neuromusculaire controle kan het risico op AKB-letsel verhogen omdat deze spieren en pezen normaal helpen om de knie te stabiliseren.

Diagnose
De diagnose van een AKB-letsel wordt gesteld door een combinatie van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en beeldvormende technieken om de mate van de schade vast te stellen en andere knieletsels uit te sluiten.

-Medische geschiedenis: De arts zal vragen naar het mechanisme van het letsel (bijvoorbeeld een directe impact op de knie), de aard van de pijn, of er sprake was van zwelling en een gevoel van instabiliteit.

Lichamelijk Onderzoek:
-Posterior drawer-test: Dit is een specifieke test voor het beoordelen van de integriteit van de AKB. De arts buigt de knie in een hoek van 90 graden en duwt het scheenbeen naar achteren om te beoordelen of er overmatige achterwaartse beweging is.
-Sag sign: De arts beoordeelt de positie van het scheenbeen ten opzichte van het dijbeen wanneer de knie in 90 graden buiging ligt. Bij een AKB-letsel kan het scheenbeen naar achteren verschuiven, wat een “zakking” laat zien.
-Dial-test: Deze test beoordeelt de posterolaterale hoek van de knie, die ook betrokken kan zijn bij ernstige AKB-letsel, om gecombineerde schade te detecteren.

Beeldvorming:
-Röntgenfoto’s: Röntgenfoto’s kunnen worden gebruikt om botbreuken uit te sluiten, maar laten de ligamenten niet zien. Ze worden vaak gebruikt om te controleren op avulsiefracturen (waarbij een stukje bot wordt afgerukt) aan de AKB-aanhechtingspunten.
-MRI: MRI is de standaard beeldvormende techniek om een AKB-scheur te diagnosticeren. Het toont de mate van ligament beschadiging en kan bijkomende letsels, zoals schade aan de meniscus of andere ligamenten, detecteren.
-CT-scan: In zeldzame gevallen kan een CT-scan worden gebruikt om complexere letsels te beoordelen, vooral in combinatie met bot kneuzing.

Behandeling
De behandeling van een AKB-letsel hangt af van de ernst van het letsel en de mate van instabiliteit van de knie. Behandeling kan zowel conservatief als chirurgisch zijn, afhankelijk van de behoeften van de patiënt en de aard van het letsel.

Conservatieve Behandeling
Conservatieve behandeling is geschikt voor patiënten met een gedeeltelijke AKB-scheur of een laag activiteitsniveau. Dit omvat:
-Rust en ijs: Het vermijden van activiteiten die de knie belasten, en het regelmatig aanbrengen van ijs op het gewricht om zwelling en pijn te verminderen.

Fysiotherapie:
-Spierversterking: Oefeningen gericht op het versterken van de quadriceps en hamstrings, evenals de heupspieren, zijn essentieel voor het verbeteren van de kniestabiliteit en het herstellen van de functie. Speciale aandacht wordt gegeven aan het versterken van de quadriceps om de achterwaartse verschuiving van het scheenbeen te verminderen.
-Proprioceptie-oefeningen: Balans- en coördinatieoefeningen helpen om de neuromusculaire controle te verbeteren, waardoor de stabiliteit van de knie toeneemt.
-Brace: Het dragen van een brace kan de knie ondersteunen en voorkomen dat het scheenbeen naar achteren schuift, vooral tijdens het lopen of sporten.
-Pijnbestrijding: Medicatie zoals NSAID’s (bijv. ibuprofen) kan worden voorgeschreven om pijn en ontsteking te verminderen.

Chirurgische Behandeling
Chirurgie wordt meestal aanbevolen voor patiënten met een volledige AKB-scheur, aanzienlijke instabiliteit of voor degenen die een actieve levensstijl hebben die zware belasting op de knie omvat. De meest gebruikelijke chirurgische behandeling voor een AKB-letsel is:
-AKB-reconstructie: De beschadigde AKB wordt gereconstrueerd met behulp van een pees van de patiënt zelf (autograft) of van een donor (allograft). De ingreep wordt meestal met kijkoperatie uitgevoerd, en de revalidatie kan 6 tot 12 maanden duren, afhankelijk van de ernst van het letsel en de voortgang van de patiënt.
-Postoperatieve revalidatie: Na de operatie is fysiotherapie essentieel om kracht, bewegingsvrijheid en stabiliteit in de knie te herstellen. De revalidatie omvat spierversterking, mobiliteitsoefeningen en het verbeteren van de proprioceptie.

Preventie
Hoewel niet alle AKB-letsel kan worden voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die het risico kunnen verminderen:

-Spierversterking: Regelmatige oefeningen gericht op het versterken van de quadriceps, hamstrings en de kernspieren helpen om de knie te stabiliseren en het risico op letsel te verminderen.
-Neuromusculaire training: Oefeningen gericht op het verbeteren van balans, coördinatie en proprioceptie helpen bij het ontwikkelen van betere bewegingspatronen die de knie beschermen tegen letsel.
-Goede techniek bij sportactiviteiten: Het aanleren van de juiste technieken bij sporten zoals springen, draaien en landen kan de druk op de knie verminderen en het risico op letsel verlagen.
-Gebruik van beschermende uitrusting: Bij contactsporten kan het dragen van braces of beschermende kniebescherming helpen om de knie te stabiliseren en het risico op letsel te verminderen.
-Vermijden van overbelasting: Het geleidelijk opbouwen van trainingsintensiteit en het vermijden van overbelasting kan helpen om het risico op AKB-letsel te verminderen, vooral bij sporters of mensen met eerdere knieproblemen.

Conclusie
Een achterste kruisband (AKB) letsel is een relatief zeldzame knieblessure, meestal veroorzaakt door direct trauma aan de voorkant van de knie, zoals bij auto-ongelukken of sporten met veel fysieke impact. De diagnose wordt gesteld op basis van de medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en beeldvorming zoals MRI. De behandeling kan conservatief zijn (fysiotherapie, rust) of chirurgisch (AKB-reconstructie), afhankelijk van de ernst van het letsel en de behoeften van de patiënt. Preventieve maatregelen zoals spierversterking, neuromusculaire training en het verbeteren van technieken kunnen helpen om het risico op AKB-letsel te verminderen.

Bron: Knee Pain and Mobility Impairments: Meniscal and Articular Cartilage Lesions, JOSPT 2010