Voorste kruisband letsel

Patiëntenhistorie
Een voorste kruisband (VKB) letsel betreft de schade aan de voorste kruisband, een van de belangrijkste ligamenten in de knie, die cruciaal is voor de stabiliteit van het kniegewricht. De VKB bevindt zich in het midden van de knie en voorkomt dat het scheenbeen (tibia) te ver naar voren schuift ten opzichte van het dijbeen (femur). Een VKB-letsel ontstaat vaak door een plotselinge draai- of verdraaiingsbeweging van de knie, vooral tijdens sporten zoals voetbal, basketbal, skiën en tennis. Het letsel kan variëren van een lichte verstuiking tot een volledige scheur van de kruisband.

Patiënten met een VKB-letsel presenteren zich meestal met de volgende symptomen:
-Plotselinge pijn in de knie: De pijn treedt onmiddellijk op tijdens het letsel, vaak na een plotselinge draaibeweging of wanneer de knie onverwachts verdraait. Patiënten kunnen een “poppend” of “knappend” gevoel of geluid waarnemen op het moment van het letsel.
-Instabiliteit van de knie: Patiënten melden vaak dat de knie instabiel aanvoelt, alsof deze “wegzakt” of niet meer op te vertrouwen is. Dit gevoel kan vooral optreden bij het lopen of het dragen van gewicht op het aangedane been.
-Zwelling: Zwelling treedt vaak binnen enkele uren op na het letsel, veroorzaakt door bloeding binnen het kniegewricht (hemartrose).
-Beperkte bewegingsvrijheid: De zwelling en pijn kunnen de mogelijkheid om de knie volledig te buigen of te strekken beperken.
-Moeite met lopen: Patiënten kunnen problemen hebben met lopen of het dragen van gewicht op de aangedane knie, vooral direct na het letsel.

Risicoprofiel
Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op een VKB-letsel verhogen:

-Sporten met hoge impact: Balsporten zoals voetbal, basketbal, handbal, en tennis verhogen het risico op een VKB-letsel vanwege de plotselinge draaibewegingen, sprongen en richtingsveranderingen die deze sporten vereisen. Skiën en gymnastiek kunnen ook leiden tot VKB-scheuren door de grote belasting van de knie.
-Vrouwen: Vrouwen hebben een hoger risico op VKB-letsel dan mannen, waarschijnlijk door een combinatie van anatomische verschillen (zoals een smallere intercondylaire ruimte), hormonale invloeden, en biomechanische factoren, zoals een grotere Q-hoek (hoek tussen de heup en knie).
-Slechte neuromusculaire controle: Een slechte coördinatie van de spieren rondom de knie kan leiden tot een verhoogd risico op VKB-letsel, vooral tijdens dynamische bewegingen zoals springen en draaien.
-Anatomische afwijkingen: Afwijkingen zoals een afwijkende hoek vh tibia plateau of een smalle intercondylaire inkeping in het dijbeen kunnen de kans op VKB-schade verhogen.
-Voorgeschiedenis van knieblessures: Personen die eerder knieblessures hebben gehad, lopen een groter risico op een VKB-letsel, vooral als eerdere letsels niet goed zijn hersteld.

Diagnose
De diagnose van een VKB-letsel wordt gesteld door een combinatie van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en beeldvormende technieken om de ernst van de blessure vast te stellen.

-Medische geschiedenis: De arts zal vragen naar het mechanisme van de blessure, of er een “poppend” geluid werd gehoord op het moment van het letsel, en de aanwezigheid van zwelling, instabiliteit en pijn.

Lichamelijk Onderzoek:
-Lachman-test: Dit is de meest gevoelige test voor het beoordelen van de integriteit van de VKB. De arts buigt de knie licht en trekt het onderbeen naar voren om te zien of er overmatige beweging is ten opzichte van het dijbeen.
-Voorste schuiflade-test: De arts houdt het onderbeen vast terwijl de knie in 90 graden buiging staat en trekt het onderbeen naar voren om de stabiliteit van de VKB te beoordelen.
-Pivot shift-test: Deze test beoordeelt de functionele stabiliteit van de knie en kan helpen om een VKB-letsel te bevestigen.

Beeldvorming:
-MRI: MRI is de standaard beeldvormende techniek voor het diagnosticeren van VKB-scheuren. Het toont niet alleen de schade aan de kruisband, maar ook eventuele bijkomende letsels, zoals meniscusletsels of schade aan andere ligamenten of kraakbeen.
-Röntgenfoto’s: Röntgenfoto’s worden gebruikt om botbreuken uit te sluiten, maar kunnen de VKB zelf niet zichtbaar maken.

Behandeling
De behandeling van een VKB-letsel hangt af van de ernst van de blessure, de leeftijd van de patiënt, de mate van fysieke activiteit, en de mate van instabiliteit van de knie. De behandeling kan zowel conservatief als chirurgisch zijn.

Conservatieve Behandeling
Conservatieve behandeling is meestal geschikt voor patiënten met een gedeeltelijke VKB-scheur, oudere patiënten of mensen die geen zware fysieke activiteiten verrichten. De behandeling kan het volgende omvatten:
-Rust en ijs: Rust is essentieel om verdere schade aan de knie te voorkomen, en ijs kan worden gebruikt om zwelling en pijn te verminderen.
Fysiotherapie:
-Spierversterking: Oefeningen gericht op het versterken van de quadriceps, hamstrings en heupspieren kunnen helpen om de knie te stabiliseren en de functionaliteit te herstellen.
-Proprioceptie-oefeningen: Dit zijn oefeningen die helpen om de balans en coördinatie van de knie te verbeteren, wat belangrijk is voor het voorkomen van toekomstige blessures.
-Brace of krukken: In de acute fase kan het dragen van een brace of het gebruik van krukken nodig zijn om de knie te beschermen en de belasting te verminderen.
-Medicatie: Pijnstillers zoals paracetamol of NSAID’s (bijv. ibuprofen) kunnen helpen om pijn en ontsteking te verminderen.

Chirurgische Behandeling
Bij volledige VKB-scheuren of bij patiënten met een hoge mate van fysieke activiteit (zoals atleten) wordt vaak een chirurgische reconstructie van de VKB aanbevolen. Chirurgie kan het volgende omvatten:
-VKB-reconstructie: De beschadigde VKB wordt vervangen door een pees van een andere locatie in het lichaam, zoals de hamstrings, patellapees, of een allograft (donorpees). De ingreep wordt meestal middels een kijkoperatie uitgevoerd.
-Postoperatieve revalidatie: Na de operatie is intensieve fysiotherapie noodzakelijk om de kracht, bewegingsvrijheid en stabiliteit van de knie te herstellen. De revalidatie kan 6 tot 12 maanden duren, afhankelijk van de ernst van het letsel en de voortgang van de patiënt.

Preventie
Hoewel niet alle VKB-letsel kan worden voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die het risico kunnen verminderen:

-Spierversterking: Regelmatige oefeningen gericht op het versterken van de quadriceps, hamstrings, en heupspieren kunnen helpen om de knie te stabiliseren en het risico op VKB-letsel te verminderen.
-Neuromusculaire training: Oefeningen gericht op het verbeteren van balans, coördinatie, en proprioceptie kunnen helpen om betere bewegingspatronen te ontwikkelen en de knie te beschermen tegen letsel.
-Juiste landingstechniek: Het aanleren van correcte technieken voor springen, draaien en landen kan helpen om de knie minder te belasten en VKB-letsel te voorkomen. Dit is vooral belangrijk in sporten zoals basketbal, volleybal en gymnastiek.
-Gebruik van goede schoenen en beschermende uitrusting: Het dragen van schoenen met goede ondersteuning en demping, evenals het gebruik van braces bij eerdere knieletsels, kan helpen om de knie te stabiliseren.
-Geleidelijke trainingsopbouw: Het geleidelijk opbouwen van trainingsintensiteit en -duur kan helpen om overbelasting van de knie te voorkomen, vooral na een blessure of een lange rustperiode.

Conclusie
Een voorste kruisband (VKB) letsel is een veelvoorkomend knieletsel dat vaak optreedt tijdens sporten met plotselinge richtingsveranderingen en draaibewegingen. De diagnose wordt gesteld door middel van lichamelijk onderzoek en beeldvorming, meestal MRI. Behandeling kan zowel conservatief (fysiotherapie, rust) als chirurgisch (VKB-reconstructie) zijn, afhankelijk van de ernst van het letsel en de fysieke eisen van de patiënt. Preventieve maatregelen zoals spierversterking, neuromusculaire training en het aanleren van goede techniek kunnen helpen om het risico op een VKB-letsel te verminderen.

Bron: Knee Pain and Mobility Impairments: Meniscal and Articular Cartilage Lesions, JOSPT 2010